خونریزی مقعد از مشکلاتی است که برای خانم ها و آقایان بسیار نگران کننده است. این خون اغلب در زمان دفع مدفوع مشاهده خواهد شد که دلایل مختلفی را به همراه دارد. این مشکل یا نشان دهنده یک مسئله خفیف و گذرا است و یا حاکی از یک بیماری می‌باشد. در این مقاله علل شایع بروز خونریزی مقعدی و روش پیشگیری و درمان را برای شما بیان کردیم.
خونریزی مقعدی چیست؟
خونریزی مقعدی به خروج خون از مقعد یا راست روده اشاره دارد و به دلیل مشکلات مختلف در دستگاه گوارش ایجاد می‌شود. این خونریزی به طور ناگهانی یا در طول زمان رخ می‌دهد و رنگ تیره یا روشن دارد که هر یک، علائم مخصوص به مشکلات مختلف هستند. اگر خونریزی زیاد باشد یا همراه با درد شدید یا علائم دیگری مانند کاهش وزن یا تغییرات در اجابت مزاج باشد، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: لیزر بواسیر
چنانچه با این مشکل روبرو هستید می توانید برای مشاوره یا نوبت گیری با مطب دکتر پروانه منصوری تماس بگیرید.
علائم همراه با خونریزی مقعدی
خونریزی مقعدی با علائم مختلفی همراه است که نشان دهنده علت زمینه ای آن هستند. برخی از علائم شایع همراه عبارتند از:
- درد یا سوزش مقعد: این علامت در صورتی که خونریزی ناشی از هموروئید یا شقاق مقعدی باشد، وجود دارد.
- خونریزی روشن: خون روشن نشان دهنده خونریزی از ناحیه پایین روده بزرگ یا مقعد است و اغلب ناشی از هموروئید یا شقاق مقعدی است.
- تغییرات در اجابت مزاج: خونریزی با یبوست یا اسهال همراه می‌باشد. همچنین فرد دچار دفع سخت مدفوع و احساس فشار در هنگام اجابت مزاج می‌شود.
- وجود خون در مدفوع یا روی دستمال توالت: گاهی خونریزی به طور مستقیم در مدفوع دیده نمی‌شود، اما پس از دفع، خون روی دستمال توالت یا در کاسه توالت مشاهده می‌شود.
- درد شکم: در برخی موارد، خونریزی مقعدی با درد شکم یا احساس نفخ همراه است، به ویژه اگر به دلیل مشکلات گوارشی یا بیماری های روده ای ایجاد شده باشد.
- کاهش وزن یا ضعف عمومی: در موارد شدیدتر که خونریزی مداوم یا زیاد باشد، فرد دچار ضعف، سرگیجه یا کاهش وزن می‌شود که نشانه ای از کم خونی است.
- تهوع یا استفراغ: در برخی از موارد، خونریزی شدید با تهوع یا استفراغ همراه می‌شود، خصوصا اگر علت خونریزی به مشکلات گوارشی مانند زخم معده یا سرطان روده مربوط باشد.
علل شایع خونریزی مقعد
همانطور که در مقاله توضیح داده شد، خونریزی مقعد به دلایل متعددی بستگی دارد. در ادامه رایج ترین مواردی که این مشکل را می‌تواند رقم بزند برای شما بیان کردیم.
- هموروئید: یکی از علل رایج خونریزی مقعدی است که به تورم و التهاب رگ های خونی در ناحیه مقعد و رکتوم اشاره دارد. این خونریزی بر روی دستمال توالت مشاهده می‌شود و همراه با درد یا سوزش است.
- شقاق مقعدی: پارگی کوچک در پوست اطراف مقعد باعث خونریزی و درد شدید هنگام اجابت مزاج می‌شود. این پارگی‌ها ناشی از فشار زیاد هنگام دفع مدفوع سفت هستند.
- التهاب روده یا بیماری‌های روده‌ای: بیماری هایی مانند کولیت اولسروز که باعث التهاب در روده‌ها می‌شوند، با خونریزی مقعدی همراه هستند. این خونریزی به صورت خون تیره و در ترکیب با تغییرات در اجابت مزاج و درد شکمی ظاهر می‌شود.
- زخم معده یا روده: زخم‌ها در معده یا روده کوچک خونریزی ایجاد می‌کنند که به سمت مقعد منتقل می‌شود. این نوع خونریزی تیره‌تر از خونریزی ناشی از هموروئید یا شقاق مقعدی است.
- سرطان روده بزرگ: در برخی موارد نادر، خونریزی مقعدی ناشی از سرطان روده بزرگ یا پولیپ‌های روده‌ای می‌باشد. خونریزی در این موارد با علائم دیگری مانند کاهش وزن، تغییرات در عادات اجابت مزاج یا درد شکمی همراه است.
- عفونت ها: عفونت های باکتریایی یا ویروسی که بر روده تأثیر می‌گذارند، باعث التهاب و خونریزی در ناحیه مقعد می‌شوند.
- پروکتیت: التهاب رکتوم که به دلیل عفونت، بیماری التهابی روده یا استفاده از داروهای خاص خونریزی ایجاد می‌کند.
- فشار یا یبوست مزمن: فشار بیش از حد در حین اجابت مزاج منجر به خونریزی از هموروئیدها یا شقاق مقعدی می‌شود. یبوست مزمن و مدفوع سفت به خونریزی مقعدی منجر می‌شوند.
چگونه شدت خونریزی مقعدی را تشخیص دهیم؟
شدت خونریزی مقعدی با توجه به مقدار خون از دست رفته و مدت زمان خونریزی ارزیابی می‌شود. خونریزی خفیف به صورت لکه های کوچک خون بر روی دستمال توالت یا در کاسه توالت ظاهر می‌شود، در حالی که خونریزی شدیدتر به صورت جریان مداوم یا حتی خونریزی با شدت بالا می‌باشد. همچنین، اگر خونریزی همراه با علائمی مانند سرگیجه، ضعف، درد شدید شکم یا تغییرات در اجابت مزاج باشد، نشانه‌ای از خونریزی شدیدتر یا وجود مشکلی جدی تر است. برای ارزیابی دقیق شدت خونریزی و تشخیص علت آن، توصیه می‌شود که فرد به پزشک مراجعه کرده و آزمایشات لازم انجام شود، زیرا خونریزی مقعدی نشان دهنده شرایط مختلفی از مشکلات ساده مانند هموروئید تا مشکلات جدی تر مانند سرطان می‌باشد.
بیشتر بخوانید: شقاق در زنان
چه زمانی خونریزی مقعدی خطرناک است؟
خونریزی مقعدی در بیشتر موارد ناشی از مشکلات غیرجدی مانند هموروئید یا شقاق مقعدی نشات می‌گیرد اما در برخی شرایط نشان دهنده مشکلات جدی می‌باشد که هر یک به نوبه خود خطرناک هستند. موارد خطر:
- خونریزی مداوم که قطع نشود.
- درد شدید یا غیرقابل تحمل
- خون تیره یا سیاه
- تغییرات در اجابت مزاج
- خونریزی مقعدی با علائمی مانند ضعف شدید، سرگیجه، کاهش وزن، تب، تهوع یا استفراغ همراه باشد.
پیشگیری از خونریزی مقعد
مصرف مواد غذایی حاوی فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات سبوس دار به نرم شدن مدفوع کمک می‌کند و از یبوست جلوگیری می‌کند. یبوست یکی از علل اصلی خونریزی مقعدی است. هرچه بیشتر آب بنوشید، باعث می‌شود که یبوست نگیرید و هنگام دفع مدفوع با مشکلاتی چون خونریزی و زخم دیواره روده و … مواجه نشوید.
هنگام استفاده از توالت، بهتر است از نشستن طولانی مدت خودداری کنید، زیرا این کار فشار بیشتری به ناحیه مقعد وارد می‌کند. در صورت بروز هموروئید یا شقاق، استفاده از کرم های تسکین دهنده مانند آنتی هموروئید به جلوگیری از تشدید وضعیت کمک می‌کند و باعث می‌شود که خونریزی اتفاق نیفتد.
بیشتر بخوانید: تغذیه مناسب هموروئید
درمان خونریزی مقعد
دانستید که علل به وجود آورنده این مشکل متفاوت است و به همین دلیل درمان هم به دلیل ابتلا بستگی دارد. در صورتی که خونریزی ناشی از مشکلات ساده مانند هموروئید یا شقاق مقعدی باشد، درمان های خانگی و تغییرات در سبک زندگی موثر می‌باشند. در ادامه، برخی روش های درمانی بر اساس علل مختلف خونریزی مقعدی آورده شده است.
- اصلاح رژیم غذایی
مصرف غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل، همراه با نوشیدن آب کافی، می‌تواند حرکات روده را تنظیم کرده و فشار بر مقعد را کاهش دهد. این تغییرات نقش موثری در پیشگیری و درمان خونریزی مقعدی دارند.
- استفاده از داروهای مناسب
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) برای کاهش التهاب و درد
- ملین‌های ملایم برای جلوگیری از یبوست و کاهش فشار در هنگام دفع
- داروهای موضعی مانند پمادهای ترمیم‌کننده برای بهبود زخم‌های مقعدی
- داروهای ضد اسهال (در صورت وجود اسهال)
- روش‌های درمانی غیر جراحی
در برخی موارد، استفاده از روش‌های کم‌تهاجمی مانند اسکلروتراپی (تزریق محلول مخصوص) خونریزی را می‌توان متوقف کرد و بهبود را سرعت بخشید.
- درمان‌های جراحی (در موارد شدید)
در صورتی که خونریزی ناشی از هموروئید شدید، شقاق‌های عمیق یا مشکلات ساختاری مقعد باشد، ممکن است نیاز به جراحی‌هایی مانند هموروئیدکتومی یا اسفنکتروتومی باشد.
سوالات متداول
خونریزی مقعدی به خودی خود بهبود می‌یابد؟
خونریزی ناشی از مشکلاتی مانند هموروئید و شقاق مقعدی با درمان های خانگی بهبود می‌یابد، اما اگر خونریزی ادامه یابد یا بدتر شود، نیاز به مشاوره پزشکی دارد.
خونریزی مقعدی در دوران بارداری طبیعی است؟
خونریزی مقعدی در دوران بارداری به دلیل فشار رحم بر روده‌ها یا هموروئید ایجاد می‌شود. با این حال، باید مراقب بود که خونریزی شدید یا طولانی مدت نباشد و در صورت لزوم به پزشک مراجعه کرد.