شقاق مقعدی در کودکان یا فیشر آنال یکی از مشکلات شایع در کودکان و نوزادان است که به علت یبوست و دفع سخت مدفوع ایجاد می‌شود. این عارضه به صورت ترک‌های عمودی در دیواره مقعد ظاهر می‌شود و می‌تواند باعث درد و ناراحتی در حین دفع مدفوع شود. بسیاری از والدین تصور می‌کنند که شقاق تنها مختص بزرگسالان است و به همین دلیل به علائم آن در کودکان توجه نمی‌کنند. با این حال، این بیماری ممکن است در هر سنی از جمله نوزادی و دوران کودکی رخ دهد و اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند مشکلات جدی‌تری را به همراه داشته باشد. در این مقاله به طور کامل به بررسی شقاق مقعد، علل، علائم و درمان آن خواهیم پرداخت. تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
شقاق مقعدی در کودکان چیست؟
شقاق مقعدی در کودکان به معنای پارگی یا ترک در ناحیه مقعد است که معمولاً به دلیل کشیده شدن بیش از حد مخاط مقعد ایجاد می‌شود. این پارگی باعث آسیب مکرر می‌شود و عضله اسفنکتر داخلی که در زیر پارگی قرار دارد، دچار اسپاسم می‌گردد که منجر به درد شدید می‌شود. این اسپاسم همچنین لبه‌های شکاف را از هم جدا می‌کند و روند بهبود زخم را دشوار می‌سازد.
شقاق مقعدی در کودکان، غالباً به دلیل یبوست ایجاد می‌شود، که باعث می‌شود کودک کمتر از حد معمول مدفوع کند و در نتیجه ناحیه مقعد کشیده شود. این وضعیت می‌تواند منجر به نشتی مدفوع و مدفوع سفت و دردناک شود، که در نهایت به چرخه‌ای از ناراحتی و مشکلات دیگر منجر می‌شود.
شقاق مقعدی در کودکان چه عللی دارد؟
علت اصلی ابتلا به شقاق مقعدی در کودکان و نوزادان معمولاً یبوست مزمن است. زمانی که مدفوع سفت و خشک از عضلات اسفنکتر مقعد عبور کند، می‌تواند باعث ایجاد خراش عمیق و پارگی عمودی شود. اما یبوست تنها عامل نیست و چندین عامل دیگر نیز در ایجاد شقاق نقش دارند:
- یبوست و یا اسهال مزمن
- بهداشت ناکافی
- استفاده از دستمال‌های خشک و زبر برای تمیز کردن ناحیه مقعد
- مصرف غذاهای فاقد فیبر، مانند فست فود و غذاهای آماده
- کم تحرکی کودک
- بیماری‌های گوارش و روده و انواع انگل‌ها
برخی از کودکان ممکن است به پروتئین‌های موجود در شیر گاو حساسیت نشان دهند، که این امر نیز می‌تواند باعث بروز زخم‌های مقعدی گردد.
علائم شقاق مقعدی در کودکان چه مواردی هستند؟
برای بسیاری از والدین، شناسایی شقاق مقعدی در کودکان می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. آگاهی از علائم و نشانه‌های این عارضه و مراجعه به بهترین دکتر شقاق می‌تواند به تشخیص و درمان بهتر آن کمک کند. علائم شقاق مقعدی در کودکان عبارتند از:
- دفع ناقص و در تعداد دفعات مکرر
- تب کردن کودک یا نوزاد در اثر عفونت
- احساس سوزش و خارش در ناحیه مقعد
- خونریزی قطره‌ای به رنگ قرمز روشن بعد از دفع
- درد تیر کشنده و افزاینده بعد از هر بار اجابت مزاج
- ترس از اجابت مزاج به دلیل درد و سوزش ناشی از شقاق
- وجود یک ترک عمودی قرمز و متورم در اطراف دهانه مقعد در کودک
شقاق مقعدی در کودکان چه مشکلاتی ایجاد می کند؟
شقاق مقعدی در کودکان می‌تواند عوارض متعددی را به همراه داشته باشد که بر روی زندگی روزمره آن‌ها تأثیر می‌گذارد. از جمله این عوارض می‌توان به درد و ناراحتی شدید اشاره کرد که ناشی از ترک‌های موجود در ناحیه مقعد است و می‌تواند کیفیت زندگی کودک را به شدت کاهش دهد. بسیاری از کودکان به دلیل ترس از درد هنگام اجابت مزاج، از رفتن به دستشویی اجتناب می‌کنند که این موضوع باعث بروز مشکلاتی در حرکات روده و حتی گاز کنترل نشده می‌شود. این عوارض می‌تواند منجر به تشدید یبوست و بروز مشکلات دیگر در ناحیه روده شود و در نهایت نیاز به درمان‌های پیچیده‌تری پیدا کند.
بیشتر بخوانید: هموروئید در کودکان
پیشگیری از شقاق مقعدی در کودکان
- پوشک نوزاد را به‌طور منظم عوض کنید تا از تحریک ناحیه مقعد جلوگیری شود.
- تمام داروهای تجویز شده توسط دکتر را به کودک خود بدهید.
- در صورت مشاهده علائم یبوست، سریعاً نسبت به درمان اقدام کنید.
- ناحیه آنورکتال را بعد از دفع کاملاً خشک کنید.
- مقعد را به‌آرامی و بدون فشار تمیز کنید تا از آسیب جلوگیری شود.
- هرگونه یبوست و اسهال را به‌موقع درمان کنید تا از تشدید علائم جلوگیری شود.
- از تحریک رکتوم و ایجاد فشار به مقعد خودداری کنید.
- کودک را تشویق کنید تا آب کافی بنوشد تا هیدراته بماند.
- در رژیم غذایی کودکان از سبزیجات غنی از فیبر استفاده کنید.
- هنگام دفع، به هیچ‌عنوان زور نزنند.
- در هنگام پاکسازی مقعد با ملایمت رفتار کنید.
- به مدت طولانی در توالت ننشینند و از نشستن و ایستادن طولانی پرهیز کنند.
- از مصرف شیرینی‌ها، غذاهای فرآوری شده و سرخ‌شده و کربوهیدرات‌های ساده به کودکان اجتناب کنید.
- به صورت مرتب ورزش کنند و فعالیت بدنی داشته باشند.
- اگر متوجه خون در مدفوع کودک خود شدید یا اگر حرکات روده او آنقدر دردناک است که از دستشویی رفتن اجتناب می‌کند، با پزشک تماس بگیرید.
درمان شقاق مقعدی در کودکان
درمان شقاق معدی در کودکان به روش های مختلفی انجام می شود. این روش ها عبارتند از:
درمان شقاق کودکان در طب سنتی
- ژل آلوئه‌ورا: این ژل به عنوان یک ضد التهاب طبیعی عمل کرده و به کاهش ورم و درد ناشی از شقاق کمک می‌کند. استفاده از آن به آرامی روی ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند به تسکین علائم کمک کند.
- ترکیب روغن زیتون و عسل: این ترکیب می‌تواند به تسکین و بهبود زخم‌های شقاق کمک کند. روغن زیتون به عنوان یک نرم‌کننده و عسل به عنوان یک آنتی‌بیوتیک طبیعی عمل می‌کند.
- روغن نارگیل: با استفاده از روغن نارگیل بر روی ناحیه آسیب‌دیده، می‌توان به نرم کردن سیستم گوارش کمک کرد و از سخت شدن مدفوع جلوگیری کرد.
درمان دارویی شقاق در کودکان و نوزادان
- پماد لیدوکائین: این پماد دارای خاصیت بی‌حس‌کنندگی است و به کاهش درد و ناراحتی ناشی از شقاق کمک می‌کند.
- پماد آنتی فیشر: این پماد به ترمیم زخم و کاهش التهاب کمک می‌کند و می‌تواند اثرات مثبتی در کاهش علائم داشته باشد.
- پماد تتراسایکلین: به عنوان یک آنتی‌بیوتیک موضعی عمل می‌کند و به جلوگیری از عفونت‌های ثانویه کمک می‌کند.
- پماد گلیسیرین تری نیترات: این پماد به تسکین سوزش و خارش ناشی از شقاق کمک کرده و می‌تواند موجب بهبود وضعیت زخم شود.
درمان خانگی شقاق مقعد در کودکان و نوزادان
درمان خانگی شقاق مقعدی تحت نظر پزشک می تواند به بهبود علائم کمک کند. این
- حمام سیتز: نشستن در یک لگن آب گرم به مدت 10 تا 15 دقیقه، 2 الی 3 بار در روز، می‌تواند به تسکین درد و تسریع فرآیند بهبود کمک کند.
- رژیم غذایی سالم: داشتن رژیم غذایی غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات به جلوگیری از یبوست و بهبود وضعیت گوارش کمک می‌کند.
- تحرک و فعالیت فیزیکی: تشویق کودکان به انجام فعالیت‌های ورزشی منظم، مانند پیاده‌روی یا بازی در خارج از خانه، می‌تواند به بهبود حرکات روده کمک کند.
- رعایت بهداشت فردی: تمیز کردن ناحیه مقعد با ملایمت و اجتناب از استفاده از دستمال‌های خشک و خشن می‌تواند از تشدید علائم جلوگیری کند.
درمان و جراحی با لیزر شقاق در کودکان و نوزادان
اگر شقاق با درمان‌های خانگی، دارویی و طب سنتی بهبود نیابد، درمان شقاق مقعدی با لیزر یک گزینه موثر است. این روش درمانی کم‌عارضه و سریع است و به صورت سرپایی انجام می‌شود. در این روش، لیزر به طور مستقیم بر روی ناحیه آسیب‌دیده اعمال می‌شود تا زخم شقاق به سرعت ترمیم شود. از مزایای این روش این است که هیچ اثری از عمل جراحی بر روی پوست باقی نمی‌ماند و کودک به سرعت بهبود می‌یابد.
نتیجه گیری
شقاق مقعدی در کودکان، یک مشکل شایع است که به دلیل یبوست و تغذیه نامناسب ایجاد می‌شود و می‌تواند تأثیرات منفی قابل توجهی بر کیفیت زندگی کودک داشته باشد. این وضعیت معمولاً با علائمی چون درد و خونریزی هنگام دفع مدفوع همراه است و ممکن است کودک را از رفتن به توالت ترسانده و مشکلات بیشتری ایجاد کند. درمان شقاق مقعدی شامل استفاده از پمادها، داروها و روش‌های خانگی مانند حمام آب گرم و رعایت رژیم غذایی مناسب است، و در موارد حاد، مشاوره پزشکی ضروری می‌باشد. به‌همین‌خاطر، والدین باید به علائم توجه کرده و به‌موقع درمان را آغاز کنند تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.